گروه خونی در چند جانور
گروه هاي خوني گوسفند
گوسفندان داراي هفت نوع گروه خوني مي باشند كه با حروف R, M, D, C, B, A و X نمايش داده مي شوند.گوسفندان را بر حسب اين كه گلبول هاي قرمزشان حاوي مقدار زياد يا كم پتاسيم است به دو گروه تقسيم مي كنند. اين ميزان اندازه گيري به وسيله سيستم M تنظيم مي گردد. از گلبولهاي قرمز گوسفندان معمولاً در بررسيهاي ايمني شناسي استفاده مينمايند زيرا به آساني قابل تهيه بوده و به سهولت به دست مي آيند.
گروه هاي خوني اسب
اسب ها داراي هفت سيستم گروه خوني هستند كه با حروف Q, P, R, D, C, A و U نمايش داده مي شوند. بيماري هموليتيك در كره اسب ها زياد مطرح نيست ولي در كره قاطرها كه اختلالات پادگني بين حيوان نر (الاغ) و حيوان ماده (اسب) زياد است حدود 8 تا 10 درصد كره ها ممكن است مبتلا به بيماري هموليتيك گردند. مكانيسم ايجاد پادتن بر ضد گلبول هاي قرمز چندان روشن نيست ولي تصور مي شود كه گلبول هاي قرمز جنين جريان خون مادر راه پيدا مي كنند. ماديان ها در برابر گلبول هاي قرمز جنين به مادر در ماه آخر آبستني و هنگام زايش در اثر شكسته شدن عروق خوني جفت صورت مي گيرد.بيماري هموليتيك در اسب هايي مطرح است كه چندين بار زايمان كرده اند. پادتن هاي موجود در بدن مادر از طريق جفت عبور نمي كنند بلكه از راه آغوز به كره منتقل مي گردند. بنابراين كره سالم متولد مي شود ولي چندين ساعت پس از خوردن آغوز آثاري چون ضعف، سستي، رنگ پريدگي مخاطات و زردي را بروز مي دهد.
گروه هاي خوني سگ
سگ ها حداقل يازده سيستم گروه خوني دارند كه عبارتند از: M, L, K, F, D, C, B, Tr, A و N اما فقط يكي از آنها يعني سيستم A قدرت كافي دارد و از نظر درمانگاهي حائز اهميت است، حدود 60 درصد سگها داراي گروه خوني A هستند. سيستم Tr و پادگن محلول نظير r در گوسفند با سيستمO در خوك معادل مي باشد.
گروه هاي خوني گربه
در گربه فقط يك سيستم گروه خوني عمده گزارش گرديده است و آن AB ميباشد ولي ممكن است گربه ها داراي گروه خوني B, A و يا A B باشند. گروه خوني 95ـ75 درصد گربه ها A و 25ـ5 درصد آنها B و گروه خوني AB كمتر از يك درصد گزارش شده است. پادگن A در لنفوسيت هاي گربه ديده شده است. ضمناً تزريق يك ميلي ليتر از خون گربه هاي با گروه خوني A به گربه هاي با گروه خوني B موجب شوك، كاهش فشار خون، قطع اعمال تنفسي و توقف حركات قلب در ظرف چند دقيقه مي گردد.
گروه هاي خوني گاو
گاوها داراي يازده سيستم گروه خوني مي باشند كه با حروف Z, T, S, M, L, J, F, C, B, A و R نمايش داده ميشوند و از بين آنها دو سيستم B و J واجد اهميت بيشتري هستند. سيستم گروه خونيBدر گاوها از كليه سيستم هاي شناخته شده پيچيده تر است. به طوري كه دراين سيستم 60 پادگن مختلف برآورد شده است كه اين پادگن ها به صورت دسته هاي كوچكتري به شكل فنوگروپ به ارث مي رسند. با وجود اين پيچيدگي تقريباً غير ممكن است كه خون يك گاو دهنده كاملاً مشابه خون گاو گيرنده باشد.
پيچيدگي سيستم B طوري است كه در هر گاو به قدر كفايت تركيب پادگني متفاوت وجود دارد كه بتوان به وسيله آن هر يك از گاوان را مشخص ساخت. طبعاً چنين سيستمي روش ايده آلي براي شناسايي هر يك از دامهاي گله بشمار مي رود و بسياري از مراكز دامپروري براي كنترل اصالت گاوهاي خريداري شده از آن استفاده مي كنند.
پادگن J ليپيدي است كه به طور آزاد در مايعات بدن گاو وجود دارد و به طور غير فعال (Passive) مجذوب گلبولهاي قرمز گرديده و به آن متصل ميشود، لذا پادگن j نميتواند پادگن حقيقي گلبول قرمز باشد و بدين جهت در خون گوساله هاي نوزاد وجود ندارد. اين پادگن در ظرف 6 ماه پيش از تولد جذب گلبول هاي قرمز گوساله شده و در خون ديده نمي شود. گاوهاي واجد پادگن J (J مثبت) دو نوع ميباشند، برخي از آنها پادگن J در عيار بالا دارند به طوري كه ميتوان در سطح گلبول ها و سرم آنها را تشخيص داد و برخي ديگر برعكس اين حالت هستند. گاوان واجد J منفي ممكن است در سرمشان پادتن ضد J موجود باشد كه عيار اين پادگن برحسب فصول سال متغير بوده به طوري كه در تابستان و پاييز به حداكثر خود مي رسد.
با توجه به موارد بالا مي توان چنين نتيجه گرفت كه به واسطه وجود گاوان j مثبت و j منفي انتقال خون از گروه اول به گروه دوم ممكن است موجب واكنش شديد گردد حتي اگر فبلاً گاوان گيرنده نسبت به پادگن دهنده حساس نشده باشند. بيماري هموليتيك در گوساله هاي نوزاد نادر است ولي پس از واكسيناسيون بر ضد آناپلاسموز و يا بابزيوز ممكن است ايجاد شود زيرا اين واكسن ها را از خون گوساله هاي آلوده تهيه مينمايند. بدين صورت كه واكسن آناپلاسموز را از راه مخلوط كرده مقدار زيادي خون گوساله هاي مبتلا توليد مي كنند.
در اين روش پس از مخلوط كردن خونها، مخلوط خون را خشك و منجمد مينمايد و هنگام مصرف با مواد دير جذب (ادجونت) مخلوط كنند و اما واكسن ضد بابزيوز نيز عبارت است از خون نسبتاً تازه گوسالههاي آلوده.
گروه هاي خوني خوك
خوك پانزده سيستم گروه خوني از A تا O دارد كه مهمترين آنها گروه خوني A است. اين گروه خوني داراي دو آلل A و O بوده كه به وسيله ژن S كنترل مي گردند.
بيماري هموليتيك در توله خوكها در اثر تزريق واكسن ضد طاعون خوك كه حاوي خون خوك بودهايجاد ميگردد. اين واكسن شامل خون ويروسي است كه به منظور غير فعال ساختن آن رنگ كريستال ويوله به آن ميافزايند. حساس ساختن ماده خوكها به وسيله اين واكسن گاهي موجب بروز بيماري هموليتيك در نوزادان آنها مي گردد، لازم به ذكر است كه نژاد در اين زمينه بي تأثير نيست چرا كه نژاد توله خوك هاي اسكس و وسكس بيشتر دچار اين بيماري مي گردند.
به نام حق